Bệnh thủy đậu được biết là do vi rút varicella-zoster gây ra. Đây là loại bệnh thường gặp ở trẻ em và người lớn quanh năm. Ở những trẻ có hệ miễn dịch kém hoặc hệ miễn dịch kém thì bệnh thường rất nặng. Có đến 90% trường hợp là mắc bệnh. Tất cả là do trẻ chưa được tiêm phòng bệnh thủy đậu. Thủy đậu là dịch bệnh lưu hành trên cả nước, nhưng mùa đông xuân là thời điểm bùng phát. Tại bệnh viện, số ca mắc bệnh thủy đậu đang có dấu hiệu ngày càng gia tăng, kèm theo đó là nhiều biến chứng nguy hiểm.
Triệu chứng điển hình của bệnh thủy đậu
Thời kỳ ủ bệnh : Từ 14 – 17 ngày (thường không có triệu chứng lâm sàng).
Thời kỳ khởi phát : Khoảng 1 ngày, có thể không sốt hoặc sốt nhẹ, trẻ nhỏ thường không chịu chơi, quấy khóc. Có trường hợp sốt cao 39 – 40 độ C, trằn trọc mê sảng co giật, kèm theo viêm họng, viêm xuất tiết đường hô hấp trên.
Thời kỳ toàn phát (thời kỳ mọc ban):
- Thoạt đầu là những ban dát màu đỏ. Vài giờ sau thành nốt phỏng nước trong, rất nông như đặt trên mặt da. Sau từ 24 đến 48 giờ ngả màu vàng, có hình cầu nổi trên mặt da 2mm. Ban mọc rải rác toàn thân kể cả chân tóc và trong miệng. Hầu như không có ở lòng bàn chân, bàn tay.
- Ban mọc 3 – 4 ngày một đợt, vì vậy trên một vùng da có thể thấy nốt ban ở các độ tuổi khác nhau.
- Sau từ 4 – 6 ngày, nốt thuỷ đậu tự khô, đóng vảy màu nâu sẫm và bong ra sau một tuần. Không để lại sẹo vĩnh viễn, trừ khi có loét và bội nhiễm.
Cách nhận biết bệnh cha mẹ cần nắm
Khi bệnh khởi phát có sốt nhẹ (có khi sốt cao 39-40oC kèm viêm long đường hô hấp trên). Thời kỳ toàn phát, với triệu chứng nổi mụn nước ở vùng đầu mặt, chi và thân. Mụn nước xuất hiện rất nhanh, trong vòng 12-24 giờ có thể nổi toàn thân. Mụn nước có đường kính từ l-3mm, chứa dịch trong. Tuy nhiên, những trường hợp nặng, mụn nước sẽ to hơn hay khi bội nhiễm vi khuẩn thì mụn nước sẽ có màu đục do chứa mủ.
Ngoài mụn nước, trẻ nhỏ thường kèm sốt nhẹ, biếng ăn. Trẻ lớn hơn thường kèm sốt cao, đau đầu, đau cơ, buồn nôn và nôn. Bệnh sẽ kéo dài từ 7-10 ngày nếu không có biến chứng, các nốt thủy đậu sẽ khô dần, bong vảy, thâm da nơi nổi mụn nước, không để lại sẹo, nhưng nếu bị nhiễm thêm vi khuẩn thì mụn nước có thể để lại sẹo. Người bị nhiễm bệnh có thể bị từ vài mụn thủy đậu cho đến vài trăm mụn trên thân thể.
Những biến chứng nguy hiểm của bệnh thủy đậu
Bản chất của bệnh thủy đậu là một bệnh lành tính nhưng không chăm sóc và điều trị đúng, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.
Biến chứng viêm da do bội nhiễm vi khuẩn: Khi các nốt mụn vỡ, hoặc bị trầy xước, bong tróc có thể gây viêm nhiễm, sưng tấy, nhiễm khuẩn da, có mủ… gọi là bội nhiễm da thứ phát. Sau khi khỏi bệnh, các mụn thủy đậu này cũng để lại sẹo sâu trên da, rất khó hồi phục.
Biến chứng viêm tai (viêm tai ngoài, viêm tai giữa) viêm thanh quản, viêm phổi… Các mụn rộp của thủy đậu có thể mọc trong tai, gây viêm nhiễm ống tai, mọc trong họng gây đau loét họng. Một số trường hợp nặng có thể viêm cầu thận cấp. Biến chứng nặng nhất là viêm não ảnh hưởng tới sức khỏe lâu dài của trẻ.
Cách phòng bệnh thủy đậu
Người lớn có thể lây bệnh từ trẻ nếu chưa mắc hoặc chưa tiêm phòng, hoặc là trở thành trung gian truyền bệnh. Do đó, khi chăm sóc trẻ cũng cần chú ý để không bị lây bệnh. Những đồ dùng như quần áo, khăn mặt của người bệnh cần được ngâm giặt bằng xà phòng, phơi nắng hoặc sấy khô diệt khuẩn. Nên nhớ, bệnh thủy đậu lây lan rất nhanh. Ngay trong thời kỳ ủ bệnh, tức trước khi có ban xuất hiện đã có thể lây bệnh cho người khác. Bệnh lây mạnh nhất vào thời điểm trước sốt 4 ngày và sau sốt 4 ngày. Do đó cần cách ly người bệnh để đề phòng lây lan cho người xung quanh.
Khi trẻ bị thủy đậu, cha mẹ nên làm gì?
Thấy con bị thủy đậu, nhiều gia đình cho rằng chấm ngay thuốc xanh methylen vào các mụn nổi nốt. Việc làm này khi nốt phỏng chưa vỡ là không cần thiết, trẻ cũng không thích, trông nhem nhuốc. Chỉ khi nốt phỏng vỡ thì chấm trực tiếp thuốc xanh methylen vào nốt vỡ để sát khuẩn và làm se khô nốt giúp ngừa bội nhiễm vi khuẩn.
Đặc biệt chú ý tới công tác chăm sóc: xử lý tốt các nốt phỏng, nốt loét, đề phòng bội nhiễm. Vệ sinh da – giữ cho da khô sạch, không để cho trẻ gãi. Các nốt loét chấm dung dịch xanh methylene hoặc thuốc tím milian, mặc quần áo vải mềm, sạch sẽ. Vệ sinh răng miệng bằng nước muối sinh lý, vệ sinh tai mũi họng. Ăn uống đủ dinh dưỡng, giàu các loại vitamin để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
Bên cạnh đó, nhiều cha mẹ cho rằng, khi bé bị thủy đậu phải tuyệt đối kiêng nước, kiêng gió nên không tắm, lau rửa cho trẻ. Đây là một sai lầm. Thay vào đó, cha mẹ cần tắm cho con bằng nước ấm. Chú ý không tắm lâu như khi trẻ khỏe mạnh. Cũng không nên mua các loại lá về tắm cho trẻ do da trẻ nhỏ. Đặc biệt là trẻ sơ sinh rất mỏng, cấu trúc chưa ổn định. Ngoài ra, chú ý giữ sạch tay và cắt ngắn móng tay. Tránh gãi vì gãi làm nốt phỏng bị vỡ, có thể dẫn đến bội nhiễm vi khuẩn.
Nên đi tiêm chủng phòng ngừa bệnh thủy đậu
Tất cả trẻ em từ 12-18 tháng tuổi được tiêm 1 lần.
Trẻ em từ 19 tháng tuổi đến 13 tuổi chưa từng bị thủy đậu lần nào cũng tiêm 1 lần.
Trẻ em trên 13 tuổi và người lớn chưa từng bị thủy đậu lần nào thì nên tiêm 2 lần, nhắc lại cách nhau từ 4-8 tuần.
Nếu đã được tiêm phòng vắc-xin thủy đậu thì đại đa số (80-90%) có khả năng phòng bệnh tuyệt đối. Vắc-xin thủy đậu có hiệu quả cao và lâu dài, giúp cơ thể tạo kháng thể chống lại virus thủy đậu, Tuy nhiên, khoảng 10% còn lại là có thể bị thủy đậu sau khi tiêm chủng, nhưng các trường hợp này cũng chỉ bị nhẹ, với rất ít nốt đậu, khoảng dưới 50 nốt và thường không bị biến chứng.
